Βιολογικά Εργαστήρια - Ανώτατο Ποσοστό Συμμετοχής Τρίτων (Μη Βιολόγων) Στο Κεφάλαιο Εταιρειών Εκμετάλλευσης Εργαστηρίων Ιατρικής Βιολογίας. Εύα Κων. Κίτσιου

Στα πλαίσια της υπόθεσης C-89/09, Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Γαλλικής Δημοκρατίας τέθηκε το ερώτημα: 

 «Αν εθνική κανονιστική ρύθμιση που:

Α) περιορίζει στο 25%, κατ’ ανώτατο όριο,  του ποσοστού του εταιρικού κεφαλαίου και, επομένως των δικαιωμάτων ψήφου, που μπορούν να κατέχουν άτομα τα οποία δεν έχουν την ιδιότητα του βιολόγου σε εταιρεία περιορισμένης ευθύνης ελεύθερων επαγγελματιών η οποία λειτουργεί εργαστήρια αναλύσεων ιατρικής βιολογίας και, 

Β) απαγορεύει τη συμμετοχή βιολόγων στο κεφάλαιο περισσότερων από δύο εταιρειών που έχουν συσταθεί για την από κοινού λειτουργία ενός ή περισσότερων εργαστηρίων αναλύσεων ιατρικής βιολογίας 

αντίκειται στην αρχή της ελεύθερης εγκατάστασης που κατοχυρώνει η διάταξη του άρθρου 43 της Συνθήκης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων». 

Με την από 16/12/2010 απόφασή του, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έκρινε τα εξής:

Ο τομέας της ιατρικής βιολογίας έχει ιδιάζοντα χαρακτήρα και πρωτεύουσα θέση στο σύστημα υγείας. 

Η εσφαλμένη ή ακατάλληλη εκτέλεση αναλύσεων ιατρικής βιολογίας αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία παρόμοιο με τον κίνδυνο που προκύπτει από τη πρόσφορη χορήγηση φαρμάκων. Επιπλέον, μολονότι οι αναλύσεις ιατρικής βιολογίας εκτελούνται κατόπιν ιατρικής συνταγής, ο ρόλος του βιολόγου είναι σημαντικός, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι η πραγματοποιούμενη ανάλυση εκτελείται και ερμηνεύεται ορθώς και ότι ο ιατρός που έδωσε την εντολή διενέργειας των σχετικών αναλύσεων θα κάνει τις πρόσφορές επιλογές των αποτελεσμάτων των εν λόγω αναλύσεων. Για το λόγο αυτό είναι καταρχήν θεμιτοί οι περιορισμοί στην κατοχή του κεφαλαίου των εργαστηρίων ιατρικής βιολογίας χάριν της προστασίας της δημόσιας υγείας, όπως και στην περίπτωση των περιορισμών στην κατοχή των φαρμακείων (βλ. σχετικά απόφαση της 19^ης Μαϊου 2009, Επιτροπή κατά Ιταλίας, C-531/06, απόφαση της 19^ης Μαϊου 2009, Apothekerkammer des Saarlandes, C- 171/07 και 172/07). 

Σύμφωνα με τη Συνθήκη των ΕΚ (ήδη ΣΛΕΕ) και την κοινοτική νομολογία, τα κράτη-μέλη έχουν την εξουσία να αποφασίζουν σχετικά με το επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας που επιθυμούν να διασφαλίζουν υπέρ των πολιτών τους. Εφόσον, συνεπώς, η δημόσια υγεία ή η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας επηρεάζεται ή δύναται να επηρεαστεί αρνητικά από την προσβολή της πραγματικής επαγγελματικής ανεξαρτησίας των βιολόγων/υπεύθυνων εργαστηρίων ιατρικής βιολογίας, τα κράτη-μέλη μπορούν να λαμβάνουν μέτρα για την απάλειψη ή τον περιορισμό του κινδύνου προσβολής της εν λόγω επαγγελματικής ανεξαρτησίας, υπό την προϋπόθεση ότι τα εν λόγω μέτρα είναι κατάλληλα για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου, ήτοι επιτυγχάνουν τον εν λόγω σκοπό δημοσίου συμφέροντος με λογική συνοχή και αποτελεσματικότητα. 

Εθνικές ρυθμίσεις που επιβάλλουν περιορισμούς στην κατοχή του κεφαλαίου εταιρειών εκμετάλλευσης εργαστηρίων ιατρικής βιολογίας δεν θίγουν την κοινοτική αρχή της ελευθερίας εγκατάστασης, εφόσον: 

α) Η διακινδύνευση της de facto επαγγελματικής ανεξαρτησίας του βιολόγου-υπεύθυνου εργαστηρίου ιατρικής βιολογίας προσβάλλει ή ενδέχεται να προσβάλλει τη δημόσια υγεία ή την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. 

β) Η κατοχή από τρίτους, μη βιολόγους, ποσοστού εταιρικού κεφαλαίου εργαστηρίου ιατρικής βιολογίας άνω ορισμένου ορίου δύναται να προσβάλλει την πραγματική επαγγελματική ανεξαρτησία του βιολόγου. 

Π.χ. περιορισμένη δυνατότητα των βιολόγων να αντιταχθούν σε οδηγίες εκ μέρους των μη βιολόγων-εταίρων (περιορισμός της επαγγελματικής ανεξαρτησίας). Περαιτέρω, οι τελευταίοι πιθανολογείται ότι θα αντιμετωπίζουν τον πειρασμό να μην προβαίνουν σε ορισμένες εξετάσεις που είναι λιγότερο αποδοτικές οικονομικά ή περισσότερο περίπλοκες στην πραγματοποίηση τους ή μειώνουν τη συμβουλευτική έναντι των ασθενών δραστηριότητα τους κατά το προαναλυτικό ή μεταναλυτικό στάδιο, η ύπαρξη των οποίων χαρακτηρίζει την οργάνωση της ιατρικής βιολογίας στη Γαλλία (προσβολή της δημόσιας υγείας εκ της συρρικνώσεως της επαγγελματικής ανεξαρτησίας του βιολόγου). 

Αντίθετα, εθνική ρύθμιση απαγορεύουσα τη συμμετοχή των βιολόγων σε περισσότερες από δύο εταιρείες που έχουν συσταθεί για την από κοινού λειτουργία ενός ή περισσότερων εργαστηρίων αναλύσεων ιατρικής βιολογίας αντίκειται στην αρχή της ελεύθερης εγκαταστάσεως (ας σημειωθεί πάντως ότι δεν έγινε επίκληση σκοπών προστασίας της δημόσιας υγείας, δυνάμενων να δικαιολογήσουν τους εν λόγω περιορισμούς).